Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thành lập, vừa là đơn vị vũ trang đầu tiên của cách mạng, vừa là đội tuyên truyền kiểu mẫu trong Cách mạng Tháng Tám_Ảnh: TTXVN

Công tác tuyên truyền của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Trong những năm 1939 - 1945, dưới sự áp bức bóc lột của phát xít Nhật, thực dân Pháp và chế độ phong kiến, đất nước ta rơi vào tình trạng “một cổ hai tròng”, đời sống nhân dân vô cùng lầm than, cực khổ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ tội ác của chế độ thực dân, phát xít: “Mùa thu năm 1940, phát xít Nhật đến xâm lăng Đông Dương để mở thêm căn cứ đánh đồng minh, thì bọn thực dân Pháp quỳ gối đầu hàng, mở cửa nước ta rước Nhật. Từ đó, dân ta chịu hai tầng xiềng xích: Pháp và Nhật. Từ đó, dân ta càng cực khổ, nghèo nàn. Kết quả là cuối năm ngoái sang đầu năm nay, từ Quảng Trị đến Bắc Kỳ, hơn hai triệu đồng bào ta bị chết đói”⁽¹⁾.

Hoàn cảnh lịch sử đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tuyên truyền sâu rộng để giác ngộ tư tưởng cách mạng cho quần chúng nhân dân, nhất tề vùng lên phá tan xiềng xích, giải phóng dân tộc. Công tác tuyên truyền trong giai đoạn này được Đảng ta chỉ đạo vừa phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của lịch sử, vừa đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân, gắn tuyên truyền với tổ chức lực lượng và hành động cách mạng.

Tháng 5-1941, Mặt trận Việt Minh được thành lập, tạo sự đột phá trong công tác tuyên tuyền, vận động quần chúng. Công tác tuyên truyền đã tạo ra cao trào cách mạng rộng khắp cả nước, từ đô thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền núi. Từ năm 1941 đến trước Tổng khởi nghĩa, hàng vạn hội viên Việt Minh được tuyên truyền, giác ngộ lý tưởng cách mạng giải phóng dân tộc. Các tầng lớp nhân dân nhận thức rõ kẻ thù của dân tộc là thực dân Pháp và phát xít Nhật, từ đó đồng lòng đứng lên đấu tranh dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng. Khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” của Việt Minh được thực hiện ở khắp tỉnh, thành, nhân dân đồng loạt hưởng ứng.

Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập, vừa là đơn vị vũ trang đầu tiên của cách mạng, vừa là đội tuyên truyền kiểu mẫu. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Tên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là đội tuyên truyền”⁽²⁾. Đội vừa đánh giặc, vừa tuyên truyền, vận động nhân dân ủng hộ cách mạng, xây dựng căn cứ hậu phương.

Ngay sau khi Nhật đảo chính Pháp (ngày 9-3-1945), Đảng xác định phát xít Nhật là kẻ thù chính, là đối tượng cần đánh đổ để giành độc lập dân tộc. Do vậy, công tác tuyên truyền đấu tranh thay đổi khẩu hiệu, từ “Đánh đuổi Nhật, Pháp!” thành “Đánh đuổi phát xít Nhật!”, “chống lại chính quyền Nhật và chính phủ bù nhìn của bọn Việt gian thân Nhật”⁽³⁾. Những khẩu hiệu ngắn gọn, dễ nhớ, mục đích, ý nghĩa rõ ràng, là lời hiệu triệu mạnh mẽ để toàn dân sục sôi nhiệt huyết làm cách mạng.

Để phát huy tối đa hiệu quả công tác tuyên truyền trong điều kiện kháng chiến, các tổ chức đảng và Mặt trận Việt Minh đã sử dụng nhiều hình thức tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng và địa bàn hoạt động. Đảng chỉ rõ: “Về mặt tuyên truyền, phải áp dụng một chiến thuật hết sức mềm dẻo, thống nhất, thích hợp với chính sách cứu quốc của Đảng và sát hợp với tình thế xảy ra hằng ngày”⁽⁴⁾. Đảng không tuyên truyền bằng ngôn ngữ trừu tượng hay lý luận khô khan, mà gắn các mục tiêu cách mạng với lợi ích thiết thân của nhân dân, đó là cơm ăn, áo mặc, ruộng đất và quyền sống. Khẩu hiệu “Việt Nam độc lập” trở thành lời hiệu triệu sâu sắc nhất, sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong hoạt động tuyên truyền của Đảng.

Báo chí cách mạng có vai trò quan trọng trong công tác tuyên truyền giai đoạn này. Các tờ báo, như Cờ giải phóng (cơ quan tuyên truyền của Tổng bộ Việt Minh), Việt Nam độc lập (do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập), Tranh đấu, Đuốc Việt,... trở thành công cụ sắc bén tuyên truyền đường lối cứu nước, tố cáo tội ác thực dân, phát xít và cổ vũ hành động cách mạng. Bên cạnh đó, Đảng chỉ đạo sử dụng hàng triệu bản truyền đơn, áp phích, khẩu hiệu tuyên truyền ở các đô thị, làng mạc, kêu gọi toàn dân kháng Nhật, chống thực dân Pháp. Từ Trung ương đến địa phương, hệ thống Việt Minh tổ chức các đội tuyên truyền lưu động, tuyên truyền miệng, truyền đơn, báo chí, lan tỏa chủ trương “Dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết”. Bên cạnh đó, thông qua các hình thức tuyên truyền miệng, các hoạt động văn nghệ, nói chuyện, kể chuyện, đọc thơ, hát nhạc cách mạng tại các buổi sinh hoạt, chợ phiên, lễ hội… đã khơi dậy tinh thần yêu nước và niềm tin vào thắng lợi của cách mạng, tạo nên “trận địa tư tưởng” rộng khắp trong quần chúng nhân dân.

Công tác tuyên truyền cũng đi đôi với vận động xây dựng căn cứ địa cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, mở rộng tổ chức quần chúng, như Hội Nông dân cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc - những hạt nhân chính trị - xã hội vững chắc góp phần đưa tuyên truyền cách mạng vào thực tiễn hành động. Thông qua các đoàn thể cứu quốc, công tác tuyên truyền, vận động phát triển mạnh theo cấp số nhân, sự tuyên truyền, vận động lan tỏa đến đâu thì ở đó nhiều tổ chức cứu quốc mới nhanh chóng được thành lập, phong trào cách mạng ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Tuyên truyền xây dựng “thế trận lòng dân” trên không gian mạng hiện nay

“Thế trận lòng dân” trên không gian mạng là sự gắn kết về chính trị, tư tưởng, niềm tin giữa Đảng, quân đội và nhân dân trong môi trường số. Đó là trạng thái tinh thần, thái độ chính trị tích cực của người dân khi sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội, thể hiện qua sự ủng hộ chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực lan tỏa các giá trị chân, thiện, mỹ, chủ động phản bác thông tin sai lệch, xuyên tạc.

Với sự phát triển mạnh mẽ của internet và các phương tiện truyền thông xã hội, như Facebook, YouTube, TikTok, Zalo... , không gian mạng đang trở thành môi trường để các thế lực thù địch, phản động triệt để lợi dụng, đăng tải nội dung chống phá cách mạng Việt Nam. Chúng sử dụng các thủ đoạn tinh vi, như cắt ghép video, xuyên tạc văn kiện, bôi nhọ các đồng chí lãnh đạo, bịa đặt thông tin về các sự kiện chính trị của Đảng, Nhà nước và quân đội. Chúng lợi dụng nền tảng số để tiến hành chiến lược “diễn biến hòa bình”, phi chính trị hóa quân đội, gây rối loạn tư tưởng, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, làm xói mòn niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chế độ. Do vậy, xây dựng “thế trận lòng dân” trên không gian mạng là nhiệm vụ chính trị quan trọng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong đó Quân đội nhân dân Việt Nam giữ vai trò nòng cốt.

Xây dựng “thế trận lòng dân” trên không gian mạng là nhiệm vụ chính trị quan trọng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong đó Quân đội nhân dân Việt Nam giữ vai trò nòng cốt_Ảnh: Tư liệu

Vận dụng sáng tạo bài học kinh nghiệm công tác tuyên truyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, các cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong Quân đội nhân dân Việt Nam đã lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền xây dựng “thế trận lòng dân” trên không gian mạng, với những nội dung trọng tâm sau:

Một là, phát huy vai trò định hướng tư tưởng của quân đội trên không gian mạng. Trong Cách mạng Tháng Tám, công tác tuyên truyền của Đảng có tính định hướng tư tưởng rõ ràng, sâu sắc và hiệu quả. Đường lối cứu nước của Đảng được truyền bá đến các vùng miền, tầng lớp nhân dân, lòng dân hòa với ý Đảng tạo thành sức mạnh đoàn kết, thống nhất, đánh bại kẻ thù. Trong bối cảnh hiện nay, cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng được ví như mặt trận không tiếng súng nhưng đầy cam go, thử thách. Công tác tuyên truyền đóng vai trò vô cùng quan trọng, để mỗi chiến sĩ quân đội, mỗi người dân trở thành “pháo đài” vững chắc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời đại số.

Để thực hiện nhiệm vụ này, cần tăng cường tuyên truyền về lịch sử, truyền thống cách mạng của dân tộc, các thành tựu phát triển đất nước trên không gian mạng, góp phần củng cố niềm tin, khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm của mỗi công dân. Các cơ quan chính trị trong quân đội tăng cường tổ chức các chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền, như “Tự hào người lính Cụ Hồ”, “Quốc phòng toàn dân”, “Tổ quốc gọi tên mình”…, đầu tư kỹ lưỡng, bài bản về hình thức, nội dung phong phú, hấp dẫn, thu hút đông đảo người đọc, xem, nghe, từ đó góp phần định hướng giá trị, hình thành thế trận thông tin chính thống và bền vững trên không gian mạng.

Hai là, đổi mới hình thức, phương pháp tuyên truyền trong môi trường số. Một trong những đặc điểm nổi bật của công tác tuyên truyền trong Cách mạng Tháng Tám là sự linh hoạt, sáng tạo, gần dân; phương thức tuyên truyền ngắn gọn, dễ nhớ, dễ vận dụng, phù hợp với từng đối tượng, vùng miền. Các hình thức như báo chí, truyền đơn, tranh cổ động, văn thơ, tục ngữ, ca dao… đều được sử dụng hiệu quả để truyền đạt chủ trương, đường lối của Đảng.

Trong bối cảnh hiện nay, công chúng thường sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ để tiếp cận thông tin. Do đó, nội dung tuyên truyền cần thoát khỏi lối hành chính khô khan, đổi mới cách thức thể hiện bằng ngôn ngữ gần gũi, hình ảnh trực quan, sinh động, nội dung giàu cảm xúc và cá nhân hóa, phù hợp với thị hiếu truyền thông hiện đại, như infographic, podcast, vlog, clip ngắn… Mặt khác, tăng cường “phủ xanh” thông tin chính thống, tích cực trên các phương tiện truyền thông xã hội nhằm tạo hệ sinh thái truyền thông chính thống đa dạng, đa nền tảng, đáp ứng nhu cầu tiếp cận thông tin ngày càng phong phú của công chúng. Bên cạnh đó, cần đào tạo và sử dụng đội ngũ chuyên nghiệp vận hành, quản lý, kiểm soát và đo lường hiệu quả của thông tin trên các nền tảng này.

Ba là, phát huy lực lượng tuyên truyền viên, cộng tác viên trên không gian mạng. Bài học “lấy dân làm gốc” của Cách mạng Tháng Tám khẳng định vai trò chủ thể, tích cực và chủ động của quần chúng nhân dân. Trong môi trường số hiện nay, quân đội cần phát huy vai trò của đội ngũ tuyên truyền viên, cộng tác viên, là những cán bộ, sĩ quan, đoàn viên, thanh niên có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực truyền thông, khả năng viết, nói, thiết kế hoặc sản xuất nội dung phù hợp trên nền tảng số. Họ không chỉ hiểu nội dung cần truyền tải mà còn biết cách thể hiện hấp dẫn, ngắn gọn, đúng thời điểm, đúng đối tượng. Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ này về kỹ năng thông tin, tuyên truyền, nắm bắt tâm lý người dùng phương tiện truyền thông xã hội; cập nhật kiến thức về công nghệ, các xu hướng truyền thông mới…, qua đó hình thành đội ngũ đông đảo tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng, đấu tranh với các quan điểm sai trái trên không gian mạng.

Bốn là, gắn kết tuyên truyền tư tưởng với tổ chức hành động thực tiễn. Đây chính là yếu tố then chốt tạo nên thành công của công tác tuyên truyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Vận dụng trong giai đoạn hiện nay, công tác tuyên truyền của quân đội cần gắn với các phong trào thi đua, hoạt động xã hội, chương trình hành động thiết thực, như “Tuổi trẻ quân đội với không gian mạng an toàn”, “Chiến sĩ mạng tích cực vì Tổ quốc”, “Hành trình lịch sử trên TikTok”... Thông qua các chương trình nhằm tạo sự cộng hưởng giữa hành động và niềm tin, giữa cá nhân và cộng đồng mạng, từ đó xây dựng lòng tin sâu sắc và bền vững với Đảng, Nhà nước, quân đội. Xây dựng cơ chế định hướng dư luận kịp thời, hiệu quả, nhất là trong những thời điểm xuất hiện sự kiện “nóng”, tình huống phức tạp. Nếu không có lực lượng phản ứng nhanh, những khoảng trống truyền thông rất dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng, do đó cần sự phối hợp giữa các lực lượng báo chí, tuyên giáo - dân vận…, để kịp thời thông tin, định hướng dư luận.

Công tác tuyên truyền của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng tiêu biểu cho nghệ thuật kết hợp nhuần nhuyễn giữa tư tưởng và hành động cách mạng. Bài học quý báu đó cần được vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng “thế trận lòng dân” trên không gian mạng hiện nay. Trước sự chống phá ngày càng tinh vi của các thế lực thù địch, Quân đội nhân dân Việt Nam phát huy vai trò nòng cốt, chủ động tuyên truyền, định hướng tư tưởng, củng cố niềm tin, tạo dư luận tích cực, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, tăng cường sức mạnh chính trị, tinh thần của nhân dân, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững mạnh trong kỷ nguyên số./.

TS Nguyễn Khắc Trai

Đại tá, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

Nguồn: tapchicongsan.org.vn

------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 4, tr. 2
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 3, tr. 539
(3), (4) Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t. 7, tr. 367, 126