Lễ Thượng cờ trên Quảng trường Ba Đình_Ảnh: TTXVN

Khát vọng độc lập, tự do và thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Khát vọng độc lập, tự do là một giá trị tinh thần to lớn, kết tinh từ truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, đất nước chìm trong ách thống trị của thực dân Pháp và chế độ phong kiến lạc hậu, khát vọng ấy trỗi dậy mãnh liệt, thôi thúc những người con ưu tú của dân tộc tìm đường cứu nước, trong đó có người thanh niên Nguyễn Tất Thành.

Ngày 5-6-1911 đã trở thành mốc son lịch sử, đánh dấu hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Người. Bôn ba qua nhiều quốc gia, không chỉ lao động, học hỏi, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc còn trực tiếp tham gia phong trào cách mạng của nhân dân thế giới, đặc biệt là phong trào công nhân. Từ đó, Người đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, coi đây là kim chỉ nam cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xác định rõ con đường giải phóng dân tộc là con đường cách mạng vô sản. Đây là nền tảng tư tưởng để Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1930, mở ra con đường đấu tranh cách mạng gắn liền với khát vọng độc lập dân tộc và lý tưởng xã hội chủ nghĩa.

Điểm đặc sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập, tự do là sự gắn kết chặt chẽ giữa quyền dân tộc và quyền con người. Độc lập dân tộc không chỉ là thoát khỏi ách đô hộ, mà còn là điều kiện để người dân được sống hạnh phúc, tự do, có cơm ăn, áo mặc, được học hành. Người khẳng định: “Nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”⁽¹⁾. Bởi vậy, làm cách mạng không chỉ là giành chính quyền, mà để nhân dân được làm chủ, được sống tự do, hạnh phúc.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập, tự do không chỉ dừng lại ở khát vọng lý tưởng, mà đã trở thành kim chỉ nam xuyên suốt trong đường lối cách mạng của Đảng ta. Ngay từ Cương lĩnh chính trị đầu tiên (năm 1930), Đảng ta đã xác định nhiệm vụ hàng đầu là đánh đổ đế quốc, giành độc lập dân tộc. Qua từng giai đoạn cách mạng, tư tưởng ấy được cụ thể hóa trong các chủ trương lớn của Đảng, nhằm tập hợp mọi lực lượng yêu nước, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sự ra đời của Mặt trận Việt Minh năm 1941 đánh dấu bước phát triển quan trọng, trở thành lực lượng nòng cốt cho Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Đó là minh chứng sinh động cho sự kết tinh giữa tư tưởng Hồ Chí Minh và sự vận dụng sáng tạo, linh hoạt của Đảng ta vào thực tiễn cách mạng Việt Nam.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, là kết tinh cao nhất của khát vọng độc lập, tự do trong tư tưởng Hồ Chí Minh và truyền thống yêu nước của dân tộc. Tận dụng thời cơ khi phát xít Nhật đầu hàng đồng minh, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đã kịp thời phát động toàn dân Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Trong thời gian ngắn, chính quyền cách mạng giành thắng lợi trên cả nước, cho thấy sức mạnh quật khởi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và năng lực lãnh đạo xuất sắc của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chấm dứt ách đô hộ hơn 80 năm của chế độ thực dân, xoá bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến trên đất nước ta, thiết lập nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh long trọng tuyên bố trước quốc dân và thế giới về sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Bản Tuyên ngôn Độc lập do Người soạn thảo không chỉ là văn kiện pháp lý khai sinh một quốc gia mới, mà còn là bản tổng kết tư tưởng cách mạng về độc lập, tự do và quyền con người. Bằng việc trích dẫn những giá trị phổ quát từ các bản tuyên ngôn nổi tiếng của thế giới và khẳng định quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân Việt Nam lên tầm quốc tế. Đó là sự hòa quyện giữa truyền thống yêu nước, tinh thần thời đại và khát vọng nhân văn sâu sắc. Từ đó, Người không chỉ là lãnh tụ của dân tộc Việt Nam, mà còn là biểu tượng tiêu biểu của phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, hiện thân sống động của khát vọng độc lập, tự do trong thời đại mới.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là đỉnh cao của khát vọng độc lập, tự do mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hun đúc, nuôi dưỡng và hiện thực hóa bằng con đường cách mạng đúng đắn, phù hợp với xu thế thời đại và nguyện vọng của toàn dân tộc. Đó không chỉ là kết quả của ý chí kiên cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, mà còn là minh chứng cho sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam. Bài học lịch sử từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã tạo nền tảng cho những thắng lợi sau này của cách mạng Việt Nam, soi sáng con đường cách mạng trong hành trình dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Thắng lợi vẻ vang của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 khẳng định vai trò quyết định và then chốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với thực tiễn lịch sử và điều kiện cụ thể của Việt Nam. Từ khi ra đời, Đảng đã xác định rõ con đường cách mạng giải phóng dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và quyền lợi của giai cấp công nhân, nông dân. Với tư duy sáng tạo, tầm nhìn chiến lược và bản lĩnh kiên cường, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lãnh đạo toàn dân, toàn quân vượt qua muôn vàn thử thách, chọn đúng thời điểm, hình thức cách mạng phù hợp nhất để giành thắng lợi trọn vẹn. Người không chỉ đặt nền móng tư tưởng mà còn là biểu tượng của đạo đức cách mạng, tinh thần hy sinh, khơi dậy niềm tin mãnh liệt vào thắng lợi tất yếu của cách mạng Việt Nam.

Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã khẳng định, khát vọng độc lập, tự do là động lực mạnh mẽ thức tỉnh và tập hợp sức mạnh toàn dân tộc trong sự nghiệp giải phóng đất nước. Khát vọng ấy đã trở thành ngọn lửa soi đường cho dân tộc vùng lên, giành lấy quyền làm chủ. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”⁽²⁾, đồng thời nhấn mạnh rằng, sức mạnh thực sự để đạt được khát vọng đó là đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Bài học về đại đoàn kết toàn dân tộc không chỉ là khẩu hiệu, mà là chiến lược xuyên suốt, được hiện thực hóa bằng việc quy tụ mọi lực lượng yêu nước, từ công nhân, nông dân, trí thức, đến các dân tộc, tôn giáo và kiều bào, trong một mặt trận thống nhất. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định, khi toàn dân đoàn kết, không thế lực nào có thể ngăn cản ý chí độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.

Nghệ thuật nắm bắt thời cơ, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là bài học quý báu cho mọi giai đoạn cách mạng. Việc nhận diện đúng, đánh giá chính xác và vận dụng linh hoạt thời cơ là yếu tố quyết định để chuyển hóa các điều kiện khách quan thuận lợi thành sức mạnh cách mạng thực tiễn. Khả năng nắm bắt thời cơ một cách nhanh nhạy và chính xác không chỉ giúp tạo ra bước đột phá chiến lược, mà còn giảm thiểu những tổn thất không cần thiết trong cuộc đấu tranh cách mạng. Đây là nghệ thuật chính trị đòi hỏi sự sáng suốt, bản lĩnh và sự linh hoạt trong lãnh đạo, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng cách mạng. Bài học về nghệ thuật kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại thể hiện rõ tầm quan trọng của việc khai thác tối đa nội lực dân tộc dựa trên truyền thống đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường và tinh thần quật cường của nhân dân. Khi sức mạnh đó được hòa quyện với những điều kiện, xu thế thuận lợi của thời đại, sẽ trở thành nguồn lực vô cùng to lớn, mở ra những cơ hội mới cho sự nghiệp cách mạng. Việc vận dụng linh hoạt, khéo léo giữa nguồn lực nội sinh và ngoại sinh không chỉ tạo nên thắng lợi lịch sử mà còn là bài học quý trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Vận dụng sáng tạo bài học của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 trong kỷ nguyên mới

Khát vọng độc lập, tự do là động lực thúc đẩy đất nước phát triển mạnh mẽ, hiện đại, hội nhập và phát triển toàn diện trong thời đại mới_Nguồn: nhiepanhdoisong.vn

Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, dân tộc Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ trên hành trình hội nhập sâu rộng, khẳng định vị thế và uy tín trên trường quốc tế. Những bài học lịch sử sâu sắc từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên giá trị, tiếp tục soi sáng con đường cách mạng Việt Nam trong thời đại mới.

Khát vọng độc lập, tự do được nâng tầm thành khát vọng phát triển quốc gia phồn vinh, hạnh phúc. Bài học về sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được Đảng ta khẳng định là cội nguồn sức mạnh để dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thiên tai, dịch bệnh và những biến động toàn cầu. Vai trò lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, tiếp tục là nền tảng bảo đảm cho sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế và giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong kỷ nguyên mới, việc phát huy những bài học ấy một cách sáng tạo, linh hoạt chính là chìa khóa để hiện thực hóa khát vọng đưa đất nước trở thành quốc gia phát triển, hùng cường vào giữa thế kỷ XXI.

Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội chính là hiện thực hóa khát vọng độc lập, tự do toàn dân tộc ta kiên trì theo đuổi. Khát vọng ấy không chỉ là ước nguyện thiêng liêng, mà còn là động lực sâu sắc, xuyên suốt trong suốt quá trình bảo vệ và xây dựng đất nước. Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc đồng nghĩa với việc bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và quyền tự quyết của quốc gia, nền tảng để nhân dân thực sự được sống trong tự do, ấm no và hạnh phúc. Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là đường lối xuyên suốt của cách mạng Việt Nam, cũng là con đường đáp ứng nguyện vọng tự do, dân chủ thực chất cho nhân dân trong kỷ nguyên mới. Việc kiên định mục tiêu này không chỉ bảo vệ thành quả cách mạng mà còn thổi bùng ngọn lửa khát vọng độc lập, tự do, làm động lực thúc đẩy đất nước phát triển mạnh mẽ, hiện đại, hội nhập và phát triển toàn diện trong thời đại mới.

Củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy dân chủ và trí tuệ nhân dân. Đại đoàn kết toàn dân tộc không chỉ là nguồn sức mạnh to lớn để bảo vệ nền độc lập, tự chủ của đất nước, mà còn là điều kiện tiên quyết để nhân dân được thực sự hưởng tự do, quyền làm chủ và phát triển toàn diện. Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt, giữ vững và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ tạo thành sức mạnh tổng hợp, góp phần vững chắc vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phát huy dân chủ và trí tuệ nhân dân là biểu hiện sinh động của khát vọng tự do, thể hiện quyền làm chủ của nhân dân trong việc quyết định vận mệnh quốc gia, dân tộc. Khi dân chủ được mở rộng, trí tuệ tập thể được phát huy, mọi tầng lớp nhân dân đều tham gia xây dựng đất nước, góp phần tạo nên sức mạnh nội sinh bền vững. Đây chính là con đường thực hiện khát vọng độc lập, tự do một cách thực chất và bền vững, đưa đất nước phát triển ổn định, giàu mạnh và văn minh trong thời đại mới.

Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ là tiền đề then chốt để hiện thực hóa khát vọng độc lập, tự do, đưa đất nước vươn mình mạnh mẽ. Một Đảng kiên định, bản lĩnh và gắn bó mật thiết với nhân dân sẽ là lực lượng lãnh đạo trung thành, đủ năng lực để bảo vệ nền độc lập, giữ vững chủ quyền và dẫn dắt đất nước phát triển bền vững. Xây dựng Đảng không chỉ dừng lại ở việc củng cố tổ chức đảng mà còn phải tập trung nâng cao chất lượng tư tưởng, giữ vững nguyên tắc, phẩm chất đạo đức cách mạng, ngăn chặn sự suy thoái và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng và cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt, khát vọng vươn mình của dân tộc đòi hỏi một Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, bản lĩnh và trí tuệ để đáp ứng các yêu cầu phát triển mới. Đảng là hạt nhân đoàn kết, là ngọn đuốc dẫn đường, góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh, hiện đại. Chính sức mạnh và phẩm chất tốt đẹp của Đảng sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc thực hiện khát vọng độc lập, tự do và phát triển bền vững, đưa dân tộc Việt Nam vươn lên tầm cao mới trong kỷ nguyên hội nhập và phát triển.

Chủ động hội nhập quốc tế gắn với giữ vững bản sắc và lợi ích quốc gia - dân tộc là định hướng chiến lược lớn của Đảng để thực hiện khát vọng độc lập, tự do, đưa đất nước vươn mình mạnh mẽ. Hội nhập quốc tế không chỉ là cơ hội để mở rộng quan hệ đối ngoại, thu hút đầu tư, tiếp thu công nghệ và kinh nghiệm phát triển mà còn là điều kiện cần thiết để nâng cao vị thế và sức mạnh của đất nước trong môi trường toàn cầu hóa. Hội nhập phải được thực hiện trên cơ sở giữ vững chủ quyền quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc và gìn giữ bản sắc, cốt cách văn hóa của dân tộc. Đây chính là biểu hiện sinh động của khát vọng độc lập, tự do, thể hiện ở quyền tự chủ trong việc phát triển và bảo tồn những giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc. Chủ động hội nhập đồng thời cũng là con đường để dân tộc Việt Nam không bị tụt hậu, giữ vững tinh thần tự lực, tự cường và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Khát vọng vươn mình của dân tộc sẽ trở nên mạnh mẽ và bền vững hơn khi kết hợp giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, giữa nội lực và ngoại lực. Đây là bài học quý để đất nước tiến lên trong thời đại mới với vị thế tự chủ và sức mạnh toàn diện trên trường quốc tế.

Truyền cảm hứng yêu nước, tinh thần tự lực, tự cường cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ quan trọng để tiếp lửa truyền thống, thực hiện khát vọng độc lập, tự do và đưa đất nước vươn mình mạnh mẽ. Thế hệ trẻ chính là chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng nòng cốt trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Việc giáo dục, bồi dưỡng lòng yêu nước sâu sắc, tinh thần tự lực, tự cường sẽ tạo nên sức mạnh nội sinh bền vững, giúp thế hệ trẻ thêm tự tin, sáng tạo và bản lĩnh trước mọi khó khăn, thử thách, góp sức lực, trí tuệ đưa Việt Nam tích cực hội nhập quốc tế, vươn lên phát triển.

Khát vọng độc lập, tự do không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là ngọn lửa truyền cảm hứng mạnh mẽ cho lớp trẻ hôm nay và mai sau, để gánh vác sự nghiệp xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh. Tinh thần tự lực, tự cường, lòng yêu nước nồng nàn của thế hệ trẻ cần không ngừng được bồi đắp từ phát huy vai trò giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là thắng lợi của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ, hội nhập sâu rộng với thế giới, những bài học từ Cách mạng Tháng Tám càng trở nên giá trị, tiếp tục truyền cảm hứng và dẫn dắt dân tộc ta vững bước trên hành trình hiện thực hoá khát vọng hùng cường, hạnh phúc./.

Nguyễn Thị Minh Thùy

Học viện Báo chí và Tuyên truyền

Nguồn: tapchicongsan.org.vn

------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 4, tr. 64
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 15, tr. 131