Hồ Chí Minh - Người thắp lửa cho nền Báo chí Cách mạng Việt Nam
Nguyễn Ái Quốc - Người khơi nguồn dòng
chảy báo chí cách mạng
Ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), báo Thanh
Niên - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - do Nguyễn
Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo xuất bản số đầu tiên. Từ dấu mốc ấy, nền
báo chí cách mạng Việt Nam chính thức hình thành và phát triển, gắn liền với
tên tuổi và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh - người đã đặt
nền móng, thắp lửa và dẫn dắt sự nghiệp báo chí đi theo con đường của chủ nghĩa
Mác - Lênin, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Không chỉ là lãnh tụ thiên tài của dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí
Minh còn là nhà báo lớn, nhà lý luận báo chí cách mạng mẫu mực. Người đã sớm
nhìn thấy sức mạnh to lớn của báo chí như một công cụ sắc bén để tuyên truyền
tư tưởng cách mạng, giác ngộ Nhân dân, đấu tranh chống áp bức, bất công, vì độc
lập, tự do và hạnh phúc của dân tộc.
Hồ Chí Minh - Người khai sáng và phát
triển tư tưởng báo chí cách mạng Việt Nam
Ngay từ đầu thế kỷ XX, trong hành trình tìm đường cứu nước,
Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng báo chí như một “vũ khí chiến đấu” trên mặt trận tư
tưởng. Từ những bài viết trên L’Humanité (Nhân đạo), Le Paria
(Người cùng khổ), đến những ấn phẩm như Việt Nam Hồn, Công Nông, Đỏ,
báo chí trở thành phương tiện để Người truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tố cáo
tội ác thực dân, và thức tỉnh tinh thần dân tộc.
Sự ra đời của báo Thanh Niên năm 1925 là sự kiện đánh
dấu sự ra đời chính thức của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Tờ báo không chỉ
làm nhiệm vụ thông tin tuyên truyền mà còn là công cụ tổ chức, huấn luyện và
giác ngộ cán bộ, tạo nền tảng tư tưởng và lý luận cho việc thành lập Đảng Cộng
sản Việt Nam vào năm 1930.
Từ 1925 đến 1945, Nguyễn Ái Quốc đã trực tiếp sáng lập, điều
hành, viết và chỉ đạo gần 30 tờ báo lớn nhỏ, bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.
Tất cả đều thể hiện rõ vai trò định hướng và mục tiêu chiến đấu của báo chí
cách mạng: “phục vụ lý tưởng cách mạng,
phục vụ Nhân dân, phụng sự dân tộc”. Song hành với hoạt động báo chí
thực tiễn, Hồ Chí Minh còn đặt nền tảng lý luận vững chắc cho báo chí cách
mạng. Người chỉ rõ: “Báo chí là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, là diễn đàn của nhân
dân”;“Nhiệm vụ của báo chí là phản ánh trung thực đời sống, cổ vũ cái tốt, phê
phán cái xấu, góp phần xây dựng con người mới, xã hội mới” (1).
Người cũng nhấn mạnh đặc điểm báo chí cách mạng phải gần
dân, vì dân: “Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết thế nào cho dễ hiểu, dễ
nhớ?” (2) - những câu hỏi ấy là kim chỉ nam trong tư duy báo chí Hồ
Chí Minh, cho đến hôm nay vẫn còn nguyên giá trị thời sự.
Chủ tịch Hồ Chí Minh - tấm gương mẫu
mực của người làm báo cách mạng
Không chỉ là nhà lý luận báo chí, Hồ
Chí Minh còn là một nhà báo thực hành tiêu biểu. Theo
nhiều công trình nghiên cứu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại hơn 2.000 bài báo,
ký dưới hàng chục bút danh khác nhau như Nguyễn Ái Quốc, C.B, T. Lan, Trần Dân
Tiên…(3) Qua đó, Người không chỉ thể hiện sự đa dạng về văn phong mà còn góp phần
làm phong phú thêm các thể loại báo chí cách mạng Việt Nam, đóng vai trò then
chốt trong việc xây dựng nền báo chí vừa sâu sắc về nội dung, vừa sinh động về
hình thức.
Các bài viết của Người trải dài từ chính luận, xã luận,
phóng sự, truyện ngắn, ký sự đến thơ trào phúng. Mỗi tác phẩm đều thể hiện sự
sắc bén về tư tưởng, giản dị trong cách thể hiện, gần gũi với quần chúng và
thấm đẫm tinh thần cách mạng. Văn phong báo chí Hồ Chí Minh luôn rõ ràng,
logic, súc tích và hiệu quả trong truyền đạt tư tưởng - một mẫu mực chuẩn mực
cho người làm báo.
Ngay cả trong thời kỳ kháng chiến gian khổ, Hồ Chí Minh vẫn
luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho báo chí. Người gửi thư động viên, căn dặn
báo giới phải trung thực, dũng cảm, có đạo đức, có trách nhiệm với Đảng, với
dân. Người phê phán những biểu hiện lệch chuẩn như viết sai sự thật, chạy theo
giật gân, không vì lợi ích chung. Đối với Người, “Người
làm báo phải là người cách mạng chân chính, có bản lĩnh chính trị vững vàng,
tinh thần trách nhiệm cao và đạo đức trong sáng.” (4).
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Tôn Đức Thắng và đồng chí Trường Chinh chụp ảnh lưu niệm với nhóm phóng viên thông tấn, báo chí phục vụ Đại hội lần thứ III của Đảng (năm 1960). Ảnh: Tư liệu TTXVN
Phát huy di sản Hồ
Chí Minh - Giữ lửa báo chí cách mạng trong thời đại mới
Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, toàn cầu hóa sâu rộng và sự
phát triển bùng nổ của công nghệ truyền thông, báo chí cách mạng Việt Nam đang
bước vào một giai đoạn đầy thách thức và biến động chưa từng có. Sự cạnh tranh
khốc liệt giữa các loại hình thông tin, sự lan truyền của mạng xã hội, cùng với
tình trạng tin giả, xuyên tạc, lệch lạc, đang từng ngày đặt báo chí nước nhà
trước những áp lực lớn về bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn và đạo đức
nghề nghiệp. Đồng thời, xu hướng thương mại hóa báo chí, chạy theo thị hiếu,
câu khách, giật gân… nếu không được kiểm soát, sẽ làm mai một bản chất cách
mạng và sứ mệnh phụng sự nhân dân của báo chí.
Trong bối cảnh ấy, tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí - với
những giá trị trường tồn - càng trở nên thời sự và cấp thiết. Việc học tập, vận
dụng và phát huy di sản báo chí Hồ Chí Minh phải trở thành nguyên tắc cốt lõi
trong xây dựng nền báo chí cách mạng hiện đại.
Trước hết, báo chí phải giữ
vững vai trò là công cụ tư tưởng sắc bén của Đảng - cơ quan ngôn luận, diễn đàn
tin cậy của nhân dân. Trong đó, nhiệm vụ định hướng tư tưởng, đấu tranh phản
bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ
gìn khối đại đoàn kết dân tộc là trọng trách hàng đầu. Hồ Chí Minh từng dặn: “Cán
bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén
của họ” (5) - lời dạy ấy vẫn là kim chỉ nam cho báo
giới hôm nay.
Thứ hai, báo chí cách mạng
cần tích cực chuyển mình để bắt kịp với thời đại số, đẩy mạnh chuyển đổi số
trong hoạt động báo chí, tích hợp đa nền tảng, đa phương tiện, khai thác sức
mạnh công nghệ để tăng sức lan tỏa, nhưng không đánh mất giá trị cốt lõi: phục
vụ lợi ích nhân dân, nói tiếng nói của sự thật và công lý.
Thứ ba, phải chăm lo xây
dựng đội ngũ người làm báo “vừa hồng, vừa chuyên”: giỏi nghiệp vụ, giàu tri
thức, bản lĩnh vững vàng, có đạo đức nghề nghiệp và lý tưởng cách mạng. Muốn
vậy, cần tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, trong đó lấy tư tưởng Hồ Chí
Minh về báo chí làm nền tảng để bồi dưỡng bản lĩnh, rèn luyện đạo đức và định
hướng hành xử nghề nghiệp cho người làm báo trong thời đại mới.
Chỉ khi báo chí cách mạng giữ vững được tinh thần Hồ Chí
Minh - vừa tiên phong trong tư tưởng, vừa hiện đại về công nghệ, vừa kiên trung
về bản lĩnh - thì mới có thể thực sự “giữ lửa” và “thắp lửa” trong lòng dân,
phụng sự hiệu quả sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hôm
nay.
Tại Đại hội lần thứ III Những người viết báo Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ” (8/9/1962). Ảnh: Tư liệu/TTXVN
Trọn niềm tin với ngọn lửa Hồ Chí Minh
trong sự nghiệp báo chí hôm nay
Hơn 99 năm kể từ
ngày báo Thanh Niên ra đời, nền báo chí
cách mạng Việt Nam đã kiên định tiến bước trên con đường mà Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã khai mở. Báo chí không chỉ là tiếng nói của Đảng, của Nhân dân mà còn
là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, góp phần quan trọng
vào mọi thắng lợi vĩ đại của sự nghiệp cách mạng dân tộc.
Trong hành trình
phát triển và đổi mới ấy, mỗi người làm báo hôm nay cần tiếp tục rèn luyện bản
lĩnh chính trị vững vàng, nâng cao trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp,
không ngừng học tập, noi theo tấm gương sáng ngời của Bác Hồ về tinh thần cách
mạng, phẩm chất nhân văn và ý chí chiến đấu quên mình vì sự nghiệp phục vụ đất
nước, Nhân dân.
Chủ tịch Hồ Chí
Minh - người thắp sáng, truyền lửa và gìn giữ ngọn lửa báo chí cách mạng - mãi
là ngọn đuốc soi đường, là nguồn cảm hứng bất tận cho báo chí Việt Nam tiến vào
thời đại mới. Với bản lĩnh kiên cường, trí tuệ sâu sắc và niềm tin son sắt vào
lý tưởng dân tộc, xã hội chủ nghĩa, báo chí cách mạng sẽ tiếp tục giữ vững vai
trò tiên phong, góp phần hiện thực hóa khát vọng phồn vinh và phát triển bền vững
của đất nước.
Việt Thái - Trường Chính trị tỉnh
---------------------------------------------