Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Phòng truyền thống của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương_Ảnh: TTXVN

Kỷ nguyên mới - kỷ nguyên mang tính bước ngoặt

Ngày 25-11-2024, tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trực tiếp trao đổi với lớp cán bộ cấp chiến lược về chuyên đề “Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam” nêu quan điểm, góc nhìn lý luận về “kỷ nguyên mới” của đất nước ta. Đồng chí Tổng Bí thư nhấn mạnh tính chất và mục tiêu của kỷ nguyên mới là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh, kỷ nguyên thịnh vượng dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của khu vực và thế giới, cho hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.

Tổng Bí thư Tô Lâm định hướng thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng. Từ đây, mọi người dân Việt Nam, trăm triệu người như một, cần tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh. Tổng Bí thư đã phân tích tổng thể cơ sở định vị mục tiêu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới và khẳng định thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới, đây cũng là thời kỳ cơ hội chiến lược quan trọng, giai đoạn nước rút của cách mạng Việt Nam để đạt mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, tạo tiền đề vững chắc đạt mục tiêu 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam⁽¹⁾.

Có thể khẳng định, với những thành tựu to lớn sau gần 80 năm lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với thế và lực đã tích lũy được, với thời cơ, vận hội mới, thời điểm bắt đầu “kỷ nguyên mới” mà Đảng ta và Tổng Bí thư Tô Lâm xác định đã hội tụ đủ điều kiện và đang đứng trước cơ hội lịch sử để đưa đất nước bước sang trang mới; là thời điểm hội tụ tổng hòa lợi thế, sức mạnh để đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình, tiếp sau kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội và là kỷ nguyên đổi mới, bứt phá.

Bước vào kỷ nguyên mới, tình hình thế giới không ngừng biến động nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo; xung đột vũ trang, khủng hoảng năng lượng, chiến tranh thương mại và tội phạm công nghệ cao gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, kinh tế, địa - chính trị. Cạnh tranh giữa các nước lớn hết sức gay gắt; nhóm các nước BRICS⁽²⁾ cùng các nền kinh tế mới nổi đang trỗi dậy nhanh chóng; Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản tăng cường rào cản kỹ thuật, nhất là về quyền sở hữu trí tuệ, để duy trì lợi thế cạnh tranh. Thời gian qua, tình hình thế giới có nhiều biến động, chuyển sang giai đoạn mới với nhiều cú sốc lớn, như khủng hoảng tài chính, sự kiện Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) (hay còn gọi là Brexit), chiến tranh thương mại, dịch bệnh COVID-19 và xung đột Nga - U-crai-na. Thế giới phân mảnh hơn, toàn cầu hóa thay đổi hình thức theo hướng giảm phụ thuộc chuỗi cung ứng, tái kết nối kinh tế khu vực, đẩy mạnh hội nhập, đưa sản xuất về quốc gia gốc hoặc lân cận, hợp tác với quốc gia có quan hệ tốt nhằm thích ứng linh hoạt với bối cảnh mới. Điều này đang đặt ra yêu cầu ngày càng khắt khe hơn đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước Việt Nam đã giành được những thành tựu to lớn, Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đang thể hiện quyết tâm chính trị thực hiện khát vọng phát triển đất nước hùng cường, thịnh vượng; huy động hiệu quả sự vào cuộc của hệ thống chính trị và sự tham gia của tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp, người dân trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước để đến năm 2030, nước ta trở thành nước có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045, trở thành nước phát triển, có thu nhập cao; phấn đấu đạt mức tăng trưởng hai con số trong thời gian tới để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình trong điều kiện tăng trưởng kinh tế truyền thống đã đến ngưỡng và khó vượt qua giới hạn 7% mỗi năm. Đây là mục tiêu lớn, khó, phải có đột phá trong nhận thức, cách thức tổ chức triển khai và quản trị xã hội.

Kỷ nguyên mới sẽ là kỷ nguyên thách thức và hóa giải mọi giới hạn phát triển bằng quyết tâm chính trị cao nhất để nắm lấy thời cơ, phát huy nội lực, giữ vững bản lĩnh, tự chủ, tự tôn, tự trọng, tự cường và hành động quyết liệt, không do dự, không chờ đợi, tất cả vì sự hùng cường và phát triển của đất nước. Kỷ nguyên mới đặt ra yêu cầu rất cao về nghệ thuật xử lý thời và thế, mở tầm viễn kiến chiến lược, hoạch định quyết sách chính trị đúng đắn, tập hợp lực lượng đông đảo, tìm tòi hệ giải pháp thực thi phù hợp, tổng thể, đồng bộ và đủ mạnh, tạo ra tốc độ phát triển vượt bậc cho đất nước trong bối cảnh phát triển chung của thế giới. Trong đó có nhiều nhiệm vụ đặc biệt to lớn, mang tính cách mạng và có ý nghĩa thời đại, quyết định tương lai đất nước trong nhiều thập niên tới, cụ thể như:1- Sắp xếp lại địa giới hành chính, chính quyền địa phương; xây dựng tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị các cấp tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, cùng với hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để mô hình tổ chức bộ máy mới đi vào hoạt động theo phương châm phục vụ, kiến tạo phát triển, lấy người dân làm trung tâm...; 2- Tập trung ưu tiên xây dựng đồng bộ thể chế phát triển, tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt, khơi thông, huy động mọi nguồn lực tạo động lực phát triển bứt phá đất nước; 3- Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện trong điều kiện phát triển mới của đất nước; 4- Tiếp tục đẩy mạnh phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện đại, hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển lực lượng sản xuất mới; 5- Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ và đột phá mạnh mẽ trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội...

Đây là kỷ nguyên mà Đảng, Nhà nước, nhân dân ta phải giải quyết nhiều vấn đề mới, “vừa chạy vừa xếp hàng”, tận dụng thời cơ đưa Việt Nam phát triển đột phá, bứt tốc trong điều kiện thế giới ngày càng bất định. Muốn vậy, công tác tư tưởng phải tiên phong làm tốt, làm đúng, làm trúng ngay từ giai đoạn đầu tiên của kỷ nguyên mới.

Những thách thức đang đặt ra

Công tác tư tưởng là nét đặc sắc và ưu thế nổi bật, đóng vai trò như mạch sống trong mọi hoạt động của Đảng. Đảng ta luôn chú trọng, đặt công tác tư tưởng ở vị trí hàng đầu, xem đây là một phần không thể thiếu trong các chiến lược tổng thể của đất nước. Nghị quyết số 16-NQ/TW, ngày 1-8-2007, Hội nghị Trung ương 5 khóa X, “Về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới” đã khẳng định: “Công tác tư tưởng, lý luận là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng; là lĩnh vực trọng yếu để xây dựng, bồi đắp nền tảng chính trị của chế độ, tuyên truyền, giáo dục, động viên và tổ chức nhân dân thực hiện nhiệm vụ cách mạng, khẳng định và nâng cao vai trò tiên phong của Đảng về chính trị, lý luận, trí tuệ, văn hóa và đạo đức; thể hiện vai trò đi trước, mở đường trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc... đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc, những tinh hoa văn hóa thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội”⁽³⁾.

Trước thực trạng suy thoái về nhận thức, tư tưởng chính trị, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sa sút phẩm chất đạo đức, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng cơ hội, thực dụng có chiều hướng phát triển trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và có nguy cơ đe dọa sự sống còn của Đảng, của chế độ⁽⁴⁾, các văn kiện của Đảng luôn nhất quán khẳng định vai trò quan trọng của công tác tư tưởng. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Hết sức coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng. Kiên định, vững vàng trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời không ngừng bổ sung, phát triển sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam”⁽⁵⁾.

Công tác tư tưởng là bộ phận quan trọng hàng đầu của công tác xây dựng Đảng, của nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, là yếu tố bảo đảm thành công cho mọi nhiệm vụ, mục tiêu chính trị của đất nước. Lịch sử và thực tiễn đã chứng minh “công việc thành hay là bại một phần lớn là do nơi tư tưởng”⁽⁶⁾; chỉ khi phát huy đầy đủ vai trò, chức năng của công tác tư tưởng thì sự nghiệp xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội mới hình thành động lực mạnh mẽ và lan tỏa sức sống, thúc đẩy sự phát triển và đạt được kết quả to lớn. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “công tác lãnh đạo tư tưởng là quan trọng nhất... Nếu trong Đảng và ngoài Đảng từ trên xuống dưới, từ trong đến ngoài đều tư tưởng thống nhất và hành động thống nhất thì nhiệm vụ tuy nặng nề, công việc tuy khó khăn phức tạp, ta cũng nhất định thắng lợi”⁽⁷⁾; “phải kiên quyết chống cái thói xem nhẹ tư tưởng”⁽⁸⁾...

Công tác tư tưởng đóng vai trò quan trọng trong thực tiễn xây dựng Đảng và quản trị đất nước, là phương thức lãnh đạo của Đảng. Yếu tố này phản ánh nhận thức sâu sắc của Đảng về chức năng và vị trí chiến lược của công tác tư tưởng. Thông qua công tác tư tưởng, Đảng ta đã đoàn kết, lãnh đạo các tầng lớp nhân dân nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ trong các giai đoạn lịch sử khác nhau, mở ra con đường lớn, tạo ra sự nghiệp lớn và giành được những thành tựu quan trọng. Công tác tư tưởng đã góp phần trong việc thống nhất tư tưởng, xây dựng sự đồng thuận xã hội, khơi dậy tinh thần đoàn kết trong thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, trau dồi tri thức, năng lực, trí tuệ, nuôi dưỡng thêm nghị lực, ý chí kiên cường, tình cảm chân thành cùng lối sống cao đẹp cho nhân dân; đồng thời, là công cụ sắc bén để chống mọi âm mưu phá hoại từ các thế lực thù địch, phản động trên mặt trận tư tưởng - văn hóa.

Nước ta đang trong thời kỳ đổi mới mạnh mẽ, sâu sắc trên tất cả lĩnh vực, đặt ra yêu cầu triển khai một khối lượng công việc rất lớn, phạm vi rộng, với tính chất là một “cuộc cách mạng” toàn diện để tạo nhiều bứt phá khi bước vào kỷ nguyên mới, đặt công tác tư tưởng trước thách thức, khó khăn chưa từng có. Cụ thể như:

Sự đa dạng hóa chủ thể, thành phần trong nền kinh tế và phương thức phân phối dẫn đến sự phân hóa ngày càng rõ nét về cơ cấu lợi ích của các nhóm xã hội; theo đó, mối quan hệ về lợi ích giữa các nhóm đang trở nên phức tạp hơn, khoảng cách thu nhập, sự chênh lệch giàu - nghèo, sự phân hóa lợi ích giữa ngành, nghề, sự khác biệt về mức sống giữa vùng, miền là nguyên nhân tiềm ẩn dẫn đến xung đột trong xã hội. Đời sống tinh thần của người dân cũng trở nên đa dạng hơn so với trước đây. Thực tế này làm tăng tính phức tạp của công tác định hướng dư luận xã hội, gia tăng độ khó đối với công tác tư tưởng.

Thách thức mà công tác tư tưởng phải đối mặt đang ngày càng phức tạp và đa dạng. Việc du nhập văn hóa nước ngoài, sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch, yếu tố tư tưởng, văn hóa truyền thống và hiện đại, văn hóa bản địa và ngoại lai, tiên tiến và lạc hậu, tích cực và tiêu cực, chính thống và phi chính thống cũng đang đan xen vào nhau và rất khó tách bạch rạch ròi.

Sự phát triển nhanh chóng của internet và các thành tựu khoa học - công nghệ cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, chuỗi khối (blockchain), mạng 5G... đã làm thay đổi sâu sắc mọi hoạt động kinh tế -
xã hội của các quốc gia cũng như lối sống và thói quen tương tác xã hội của con người. Nhiều phương thức sản xuất, phương thức tiêu dùng và phương thức giải trí mới xuất hiện và đời sống tinh thần của người dân cũng trở nên đa dạng hơn so với trước đây. Công nghệ mạng đã tích hợp vào đời sống tinh thần và vật chất của xã hội, không tách rời sản xuất xã hội, làm thay đổi sâu sắc mô hình kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh toàn cầu. Sự phát triển không ngừng của công nghệ số và các ứng dụng của internet tạo ra một không gian mới - không gian mạng, mang lại nhiều cơ hội phát triển cũng như thách thức cho mọi lĩnh vực đời sống xã hội của các quốc gia⁽⁹⁾.

Trong đời sống tư tưởng, sự kết hợp giữa không gian mạng và không gian thực dẫn đến các hoạt động giao lưu xã hội trở nên sôi động, tư tưởng xã hội đa dạng hơn và dư luận xã hội trở nên phức tạp hơn. Internet và công nghệ số đã làm thay đổi hệ sinh thái tương tác xã hội và dư luận xã hội theo cách chưa từng có, làm thay đổi sâu sắc cách thức tạo ra dư luận, phổ biến dư luận và định hướng dư luận; từ đó dẫn đến thay đổi về môi trường hoạt động tư tưởng chính trị trong kỷ nguyên mới. Theo đó, nhiều tình huống mới và vấn đề mới trong lĩnh vực tư tưởng liên tục nảy sinh và gia tăng trên không gian mạng; các quan điểm sai trái, thù địch, tư tưởng phản động, cực đoan cũng được tạo ra và “lên men” trong không gian này⁽¹⁰⁾. 

Các thế lực thù địch, phản động không ngừng xuyên tạc, phủ nhận đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước hòng xóa bỏ nền tảng tư tưởng ở Việt Nam; tập trung công kích và phê phán tư tưởng xã hội chủ nghĩa, tuyên truyền phản động nhằm phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta... Các thế lực thù địch, phản động không ngừng đẩy mạnh tuyên truyền, cổ xúy du nhập các trào lưu tư tưởng phi mác-xít, cực đoan, chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa thực dụng từ bên ngoài, kết hợp với kích động chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa bè phái, chủ nghĩa hưởng lạc từ bên trong, nhằm thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đồng thời, không ngừng rao giảng, đề cao tư tưởng phương Tây, khoác áo “khách quan học thuật”, “văn hóa, văn minh” để quảng bá về cái gọi là “các giá trị phương Tây”⁽¹¹⁾.

Bước vào kỷ nguyên mới, những thách thức nêu trên khiến cho công tác tư tưởng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc đối mặt với nhiều thách thức khó khăn, đặc biệt, là trong bối cảnh tác động mạnh mẽ của thành tựu khoa học - công nghệ; cuộc đấu tranh tư tưởng cũng trở nên phức tạp hơn; nhiệm vụ củng cố và phát triển tư tưởng xã hội chủ nghĩa trở nên gian nan hơn bao giờ hết.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa với các đại biểu tham quan trưng bày sách tại Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật_Ảnh: TTXVN

Tăng cường tính tổng thể, hệ thống và khoa học đối với công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới

Việt Nam đang bắt đầu một hành trình mới trong tiến trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đất nước ta đang đứng trước nhiều thời cơ, vận hội, có tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế cao và sự tự tin, tự tôn, tự hào dân tộc để tiến gần hơn đến những mục tiêu lớn; đồng thời, phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thử thách chưa từng có, đòi hỏi có quyết tâm chính trị lớn, sự vào cuộc của tất cả thành phần xã hội và sự nỗ lực vượt qua thách thức để hiện thực hóa khát vọng “hóa Rồng” của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong bối cảnh đó, việc tăng cường hiệu quả công tác tư tưởng liên quan mật thiết đến tương lai, vận mệnh của Đảng, sự ổn định  lâu dài của đất nước, sự đoàn kết và đồng thuận của dân tộc. Đây là yêu cầu tất yếu để thúc đẩy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để dân tộc vững vàng bước vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng, phát triển. Cần phát huy đầy đủ vai trò huyết mạch của công tác tư tưởng bảo đảm nền tảng tư tưởng vững vàng và sức mạnh tinh thần to lớn cho việc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Theo đó, công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới phải được gia tăng tính tổng thể, tính hệ thống và tính khoa học với các nội dung:

Thứ nhất, cần nhận thức rõ tầm quan trọng cũng như nhiệm vụ cốt lõi của công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới là thúc đẩy để chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận về đường lối đổi mới của Đảng trong kỷ nguyên mới đi sâu, bám rễ sâu vào lòng dân. Đòi hỏi công tác tư tưởng có sự thống nhất về nhận thức và hành động với chủ trương, đường lối đúng đắn, kịp thời của Đảng, đồng thời thực hiện nghiêm túc, hiệu quả nhiệm vụ chính trị cốt lõi nói trên.

Công tác tư tưởng cần được lồng ghép sâu rộng vào lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, nhằm phát huy tối đa vai trò trong tập hợp nhân dân, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, lan tỏa giá trị văn hóa, xây dựng sức mạnh tổng hợp và nâng cao hình ảnh quốc gia, đóng góp tích cực vào sự nghiệp chung của Đảng và đất nước. Cần đi sâu vào hoạt động của cơ sở, cộng đồng thành thị và nông thôn để tuyên truyền sâu rộng về ý nghĩa to lớn và nội dung chủ yếu của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước trong kỷ nguyên mới; làm rõ mục tiêu, nhiệm vụ, chương trình, chiến lược xây dựng và phát triển đất nước; lan tỏa nỗ lực của các tầng lớp nhân dân hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn; khơi dậy tinh thần học tập suốt đời, hướng dẫn người dân học tập, không ngừng đào sâu lý luận và thực hành, vận dụng lý luận vào thực tiễn công cuộc đổi mới đất nước trong kỷ nguyên mới.

Các tổ chức đảng và đảng viên cần nhận thức rõ, trong kỷ nguyên mới, công tác tư tưởng phải luôn được củng cố, đổi mới và phát triển; công tác tư tưởng là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị, trước hết là cán bộ, đảng viên, người đứng đầu, lực lượng nòng cốt là người làm công tác tư tưởng, lý luận, thông tin, truyền thông. Điều này đòi hỏi tinh thần trách nhiệm cao, sự chủ động và sáng tạo trong kết hợp nhuần nhuyễn công tác tư tưởng với chính trị. Chỉ khi không ngừng cải tiến và đổi mới, công tác tư tưởng mới có thể đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Thứ hai, tập trung hoàn thiện hệ thống và cơ chế công tác tư tưởng trong bối cảnh môi trường, phương pháp định hướng, giáo dục tư tưởng có nét khác biệt so với trước đây. Các phương thức truyền thống ngày càng bộc lộ hạn chế khi chỉ dựa vào một chương trình, lực lượng hoặc phương tiện duy nhất, cũng như thiếu sự phối hợp, dẫn đến phân mảnh và bị suy giảm sức mạnh tổng hợp. Vì vậy, cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống và cơ chế công tác tư tưởng phù hợp với kỷ nguyên mới; tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế, sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành phần trong hệ thống công tác tư tưởng giúp giải quyết các vấn đề quan trọng của công tác tư tưởng, nâng cao hiệu quả trong việc giáo dục và định hướng tư tưởng cho nhân dân.

Cần phát huy tối đa yếu tố tích cực, giảm thiểu bất cập trong quá trình triển khai công tác tư tưởng hiện nay; duy trì sự cân đối, hài hòa trong triển khai thực hiện nhiệm vụ. Việc tổ chức thực hiện hiệu quả, đồng bộ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, nâng cao năng lực quản trị và chất lượng hoạt động, hướng tới mục tiêu cốt lõi là xây dựng con người có đạo đức, tri thức và trách nhiệm trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước. Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế lãnh đạo, vận hành, đánh giá và bảo đảm sự linh hoạt cũng như tính ổn định và tính nhất quán của hệ thống. Cơ chế này sẽ đóng vai trò nền tảng, giúp công tác tư tưởng vận hành hiệu quả và thích ứng nhanh với mọi thay đổi của bối cảnh mới.

Thứ ba, cần tăng cường tư duy và phương pháp khoa học trong công tác tư tưởng của Đảng. Muốn vậy, cần bảo đảm sự đổi mới phù hợp với sự phát triển của Đảng và đất nước, đồng thời kế thừa giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Việc này đòi hỏi nắm vững và áp dụng đúng quy luật, các phương pháp khoa học, từ đó thúc đẩy công tác tư tưởng đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả cao hơn. Cần gắn kết việc giải quyết vấn đề tư tưởng với giải quyết vấn đề thực tiễn; việc giải thích nguyên lý chung cần đi đôi với việc giải quyết vấn đề cụ thể trong thực tế. Đây chính là cách để công tác tư tưởng thiết thực và hiệu quả hơn. Cần áp dụng các phương pháp linh hoạt, phù hợp với từng đối tượng và hoàn cảnh. Chiến lược, chương trình, mục tiêu của công tác tư tưởng cần được xây dựng dựa trên đặc điểm riêng của từng nhóm đối tượng, như trí thức, doanh nhân, công nhân, nông dân, cơ quan nhà nước, cộng đồng xã hội nói chung... Việc triển khai công tác tư tưởng phải bảo đảm về mặt thời gian, địa điểm và con người, từ đó có sự phù hợp và nâng cao hiệu quả trong từng trường hợp cụ thể. Các phương pháp này không chỉ giúp công tác tư tưởng được tổ chức thực hiện một cách khoa học, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị, mà còn tạo nền tảng vững chắc để xây dựng một hệ thống định hướng, giáo dục tư tưởng toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội.

Cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng cùng đoàn viên, thanh niên tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho bà con đồng bào _Ảnh: TTXVN

Nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư tưởng trong kỷ nguyên mới

Công tác tư tưởng cần có khí thế mới, hành động mới để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Trong thời gian tới, công tác tư tưởng cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

Tăng cường định hướng và giáo dục lý tưởng, niềm tin, khơi dậy lòng yêu nước, ý thức phấn đấu, tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường, tự tôn, tự hào dân tộc cho tất cả tầng lớp nhân dân; cổ vũ nhân dân quyết tâm theo đuổi khát vọng lớn về tương lai tươi sáng, sự phát triển hùng cường, thịnh vượng của dân tộc với các vấn đề cơ bản:

Đẩy mạnh định hướng, giáo dục, bồi đắp lý tưởng và niềm tin cho cán bộ, đảng viên và nhân dân để củng cố, phát triển và làm sâu sắc thêm hệ tư tưởng, nền tảng văn hóa chủ đạo, chính thống; tạo sức mạnh tinh thần vững chắc, khí thế mạnh mẽ và khát vọng mãnh liệt trong công cuộc xây dựng đất nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu có, thịnh vượng và phát triển.

Định hướng, động viên nhân dân xây dựng và giữ vững niềm tin vào chế độ, sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Nhà nước và đường lối đổi mới toàn diện đất nước trong kỷ nguyên mới thông qua công tác tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội, trên các kênh phương tiện truyền thông đại chúng. Tăng cường trao đổi và đối thoại dân chủ, công khai với nhân dân về các vấn đề liên quan đến các nội dung trên.

Đa dạng hóa biện pháp hướng dẫn, tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên và nhân dân phát huy các phẩm chất truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam, như yêu nước, chăm chỉ, cần cù, sáng tạo, nhân văn, không ngừng học hỏi, qua đó tích cực ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ, để mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu và sẵn sàng cống hiến, đặt lợi ích của quốc gia - dân tộc lên trên hết, trước hết nhằm hiện thực hóa những mục tiêu lớn lao của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình.

Đẩy mạnh xây dựng và thực hiện chuẩn mực đạo đức xã hội. Một trong những hệ giá trị cốt lõi của chủ nghĩa xã hội là chân, thiện, mỹ. Việc xây dựng và thực hiện chuẩn mực đạo đức xã hội, trong đó bao hàm giá trị cốt lõi chân, thiện, mỹ, không chỉ là trách nhiệm của cá nhân, mà còn là sứ mệnh chung của toàn xã hội. Để thực hiện được điều này, công tác tư tưởng cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp như:  

Phát huy mạnh mẽ vai trò tiên phong của giáo dục; lồng ghép giáo dục đạo đức, giáo dục pháp luật, giáo dục tư tưởng vào mọi cấp học, mọi không gian văn hóa từ gia đình, nhà trường, nhà máy, công sở... đến toàn thể cộng đồng, giúp các thành viên trong xã hội nâng cao nhận thức, ý thức, thường xuyên thực hành chuẩn mực đạo đức xã hội, tạo thói quen, lối sống văn minh, đạo đức và xây dựng lập trường tư tưởng vững vàng.

Tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, người có uy tín, người nổi tiếng, người có tầm ảnh hưởng trong việc thực thi chuẩn mực đạo đức xã hội. Những hình mẫu này giúp cổ vũ, lan tỏa các giá trị đạo đức xã hội tích cực, tốt đẹp, thúc đẩy xây dựng và định hình đời sống tư tưởng đúng đắn trong xã hội.

Chú trọng hoàn thiện hệ thống pháp luật, kết hợp hài hòa, đồng bộ giữa chuẩn mực pháp lý và chuẩn mực đạo đức. Các giá trị tư tưởng cốt lõi của chủ nghĩa xã hội phải được thể chế hóa, lồng ghép vào luật pháp, quy định về chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, quy ước làng xã và quy tắc ứng xử đời thường. Có như thế, các giá trị tư tưởng cốt lõi của chủ nghĩa xã hội mới được hiện hữu trong từng khía cạnh của đời sống hằng ngày.

Xây dựng và gìn giữ các chuẩn mực đạo đức xã hội không dễ dàng, nhưng đó là con đường tất yếu để xây dựng một xã hội tốt đẹp, nơi lòng nhân ái và vẻ đẹp tinh thần được tôn vinh.

Nêu cao tính định hướng tư tưởng trong quá trình giải quyết những vấn đề thực tiễn. Công tác tư tưởng luôn đòi hỏi cách tiếp cận toàn diện, trong đó vấn đề cần chú trọng là nhu cầu, nguyện vọng của mọi tầng lớp, thành phần trong xã hội phát sinh trong quá trình hoạt động thực tiễn. Nội dung này không chỉ giúp loại bỏ nguyên nhân gốc rễ gây ra tâm lý, cảm xúc, thái độ tiêu cực của người dân, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững và đời sống tư tưởng, tinh thần xã hội ổn định. Cần chú trọng thực hiện các giải pháp cụ thể như:

Ưu tiên giải quyết vấn đề thiết yếu liên quan đến việc làm, y tế, giáo dục. Mọi hướng giải quyết phải đặt trọng tâm vào lợi ích của người dân, chăm sóc đời sống nhân dân và hướng tới việc xây dựng sự đồng thuận xã hội. Chính sách truyền thông phải đi đôi với hành động thực tế, góp phần định hướng dư luận xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Chủ động nắm bắt và phân tích kỹ các “vấn đề nóng”, các “điểm nóng”; tổ chức đối thoại, tuyên truyền tích cực và kịp thời khắc phục mâu thuẫn xã hội bằng cách tăng cường trao đổi, đối thoại dân chủ, công khai, minh bạch, góp phần hình thành tư duy tích cực, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Nắm bắt sát sao công tác truyền thông tư tưởng bằng nhiều biện pháp, hình thức; tăng cường tiếp thu ý kiến, phản ánh, nguyện vọng của người dân qua nhiều kênh, lắng nghe tiếng nói của nhân dân bằng nhiều cách, ngăn chặn sự phát sinh và lan truyền cảm xúc, tâm lý xã hội tiêu cực./.

PGS, TS Vũ Trọng Lâm

Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật

Nguồn: tapchicongsan.org.vn

--------------------------------

(1) Xem “Tổng Bí thư Tô Lâm trao đổi chuyên đề “Kỷ nguyên phát triển mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam””, Báo điện tử Chính phủ, ngày 25-11-2024, https://baochinhphu.vn/tong-bi-thu-to-lam-trao-doi-chuyen-de-ky-nguyen-phat-trien-moi-ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc-viet-nam-102241125190606526.htm
(2) Hiện nay, có 10 quốc gia tham gia BRICS bao gồm: Bra-xin, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Ai Cập, Ê-ti-ô-pi-a, I-ran, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) và In-đô-nê-xi-a
(3) Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2018, t. 66, tr. 420
(4) Xem Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, t. 61, tr. 310 - 311
(5) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 40 – 41
(6) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 7, tr. 415
(7), (8) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 8, tr. 554 - 555, 279
(9) (10) Xem Vũ Trọng Lâm: “Xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh, bảo đảm phục vụ tốt hoạt động thông tin, tuyên truyền và định hướng dư luận xã hội”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 4-12-2022, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/826445/xay-dung-khong-gian-mang-an-toan%2C-lanh-manh%2C-bao-dam-phuc-vu-tot-hoat-dong-thong-tin%2C-tuyen-truyen-va-dinh-huong-du-luan-xa-hoi.aspx
(11) Nguyễn Thị Trang: “Các phương tiện truyền thông xã hội và những thách thức đối với an ninh tư tưởng ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 6-1-2023, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/826932/cac-phuong-tien-truyen-thong-xa-hoi-va-nhung-thach-thuc-doi-voi-an-ninh-tu-tuong-o-nuoc-ta-hien-nay.aspx#